نشانه‌های روغن موتور مرغوب و نامرغوب؛ راهنمای جامع تشخیص کیفیت روغن موتور
اتومبیل به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای زندگی تبدیل شده، نگهداری از خودرو اهمیت دوچندانی یافته است. در این میان، یکی از مؤلفه‌های حیاتی در عملکرد موتور، روغن موتور است. انتخاب روغن موتور مرغوب نه‌تنها عمر مفید موتور را افزایش می‌دهد، بلکه بهینه‌سازی مصرف سوخت، کاهش آلایندگی، و حفظ عملکرد فنی خودرو را تضمین می‌کند. اما سؤال مهم اینجاست: چگونه می‌توان روغن موتور مرغوب را از نمونه‌های نامرغوب و حتی تقلبی تشخیص داد؟
در این مقاله تیونینگ طاهری به موارد زیر خواهیم پرداخت:
♦ اهمیت حیاتی روغن موتور در عملکرد خودرو
♦ ترکیبات اصلی روغن موتور
♦ عوامل مؤثر در کیفیت روغن موتور
♦ نشانه‌های روغن موتور مرغوب
♦ نشانه‌های روغن موتور نامرغوب
♦ آزمایش‌های خانگی ساده برای بررسی کیفیت روغن
♦ تفاوت روغن‌های اصلی و تقلبی در بازار
♦ تأثیر روغن نامرغوب بر موتور خودرو
♦ راه‌های خرید مطمئن روغن موتور
اهمیت حیاتی روغن موتور در عملکرد خودرو
روغن موتور همانند خون در بدن انسان عمل می‌کند. وظایف اصلی آن عبارت‌اند از:
• روان‌سازی قطعات متحرک موتور برای کاهش اصطکاک
• خنک‌سازی قطعات داخلی موتور
• جلوگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی
• پاک‌سازی موتور از رسوبات و ذرات فلزی
• ایجاد لایه محافظ برای کاهش فرسایش
در صورت استفاده از روغن موتور نامرغوب یا ناسازگار، عملکرد موتور به شدت کاهش یافته، مصرف سوخت افزایش می‌یابد و عمر قطعات داخلی به شکل قابل توجهی کوتاه می‌شود.
ترکیبات اصلی روغن موتور
برای شناخت بهتر کیفیت روغن، باید ابتدا با ترکیبات آن آشنا شویم. یک روغن موتور استاندارد معمولاً شامل دو جزء اصلی است:
۱- پایه روغنی (Base Oil):
که می‌تواند معدنی، نیمه‌سنتزی یا تمام‌سنتزی باشد.
۲- افزودنی‌ها (Additives):
شامل موادی برای بهبود خواص روان‌کاری، ضد خوردگی، ضد کف، پاک‌کنندگی، تنظیم ویسکوزیته و غیره.
هرچه کیفیت پایه روغنی و ترکیبات افزودنی بهتر باشد، عملکرد نهایی روغن نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد.
عوامل مؤثر در کیفیت روغن موتور
کیفیت نهایی روغن موتور وابسته به چندین عامل کلیدی است:
• نوع پایه روغنی (معدنی یا سنتزی)
• درصد و نوع افزودنی‌ها
• ویسکوزیته (گرانروی) متناسب با شرایط آب‌وهوایی و نوع موتور
• پایداری شیمیایی در دمای بالا
• قدرت پاک‌کنندگی و پخش‌کنندگی بالا
• میزان تطابق با استانداردهای جهانی نظیر API، ACEA، SAE
نشانه‌های روغن موتور مرغوب
تشخیص روغن موتور مرغوب از روی ظاهر و عملکرد آن امکان‌پذیر است. در ادامه به نشانه‌های مهم اشاره می‌کنیم:
۱- رنگ و شفافیت اولیه
روغن موتور مرغوب معمولاً به رنگ طلایی، قهوه‌ای روشن یا کهربایی است. این رنگ به تدریج و به‌طور طبیعی با کارکرد موتور تیره می‌شود. شفافیت اولیه نشانه‌ای از تصفیه کامل و عدم وجود ناخالصی است.
۲- ویسکوزیته استاندارد و پایدار
ویسکوزیته یا گرانروی نباید خیلی رقیق یا بیش‌ازحد غلیظ باشد. روغن مرغوب در دمای پایین روان و در دمای بالا پایدار می‌ماند، بدون اینکه خاصیت روان‌کاری خود را از دست بدهد.
۳- بدون کف یا حباب‌زدگی غیرطبیعی
روغن‌های مرغوب به‌خوبی از افزودنی ضدکف برخوردارند و در صورت تکان‌دادن یا در زمان عملکرد، کف غیرعادی ایجاد نمی‌کنند.
۴- دارای برچسب استاندارد و اطلاعات دقیق
بر روی ظرف روغن‌های مرغوب معمولاً اطلاعات زیر به وضوح درج شده است:
-
استانداردهای جهانی (API, SAE, ACEA)
-
شماره سریال تولید
-
تاریخ تولید و انقضا
-
کد رهگیری اصالت
-
نوع و گرید ویسکوزیته (مثلاً ۵W-30)
۵- پایداری در دماهای مختلف
روغن موتور باکیفیت باید در دمای پایین قابلیت روان‌کاری داشته باشد و در دمای بالا، تبخیر نشده یا خاصیت روان‌کاری خود را از دست ندهد.
۶- عدم وجود بوی تند یا شیمیایی
روغن مرغوب بوی خاص و زننده‌ای ندارد. اگر بویی تند، سوخته یا شیمیایی از روغن استشمام شود، احتمال تقلبی یا نامرغوب بودن آن وجود دارد.
نشانه‌های روغن موتور نامرغوب
تشخیص روغن بی‌کیفیت یا تقلبی گاهی تنها پس از وارد شدن آسیب جدی به موتور ممکن می‌شود. اما در بسیاری از موارد می‌توان با توجه به علائم زیر، آن را زودتر شناسایی کرد:
۱- ته‌نشین شدن سریع
اگر پس از مدت کوتاهی استفاده یا حتی درون ظرف، ذرات معلق یا ته‌نشین شده مشاهده شود، نشانه‌ای از ناخالصی، افزودنی‌های بی‌کیفیت یا نگهداری نادرست است.
۲- تغییر رنگ سریع در زمان کوتاه
اگر روغن تازه پس از چند کیلومتر کارکرد، به‌سرعت تیره یا سیاه شود، به احتمال زیاد کیفیت پایه روغنی پایین بوده یا فاقد افزودنی‌های پاک‌کننده مناسب است.
۳- بوی سوختگی یا مواد شیمیایی شدید
بوی زننده و غیراستاندارد اغلب نشان‌دهنده‌ی وجود مواد بازیافتی یا ترکیبات غیراصولی در تولید روغن است.
۴- کف‌کردن بیش‌ازحد
اگر در زمان بررسی سطح روغن، روی آن کف یا حباب زیاد مشاهده شود، ممکن است روغن فاقد افزودنی ضدکف باشد.
۵- نامشخص بودن اطلاعات روی بسته‌بندی
بسته‌بندی‌های بی‌کیفیت، نبود اطلاعات دقیق، غلط‌های املایی، لیبل‌های رنگ‌پریده یا تاریخ تولید نامشخص، از نشانه‌های روغن تقلبی یا غیرمرغوب هستند.
آزمایش‌های خانگی ساده برای بررسی کیفیت روغن
اگر به اصالت روغن شک دارید، می‌توانید برخی از این روش‌ها را امتحان کنید:
۱- تست روی کاغذ سفید
چند قطره روغن را روی کاغذ سفید بریزید. اگر پس از چند دقیقه لکه‌ای یکنواخت و بدون ذرات تیره ایجاد شد، نشانه پاکی و کیفیت است. وجود ذرات سیاه یا دو رنگ شدن لکه، نشانه تقلبی بودن است.
۲- تست حرارت
کمی روغن را روی سطح فلزی داغ بریزید. روغن مرغوب نباید سریع دود کند یا بوی بد بدهد. واکنش سریع، دود یا تغییر رنگ زیاد نشانه کیفیت پایین است.
۳- تست غلظت با دو انگشت
روغن را بین دو انگشت بمالید. باید روان، نرم و بدون ذرات دانه‌دانه احساس شود. حس زبری یا کشسانی بیش‌ازحد غیرعادی است.
تأثیر روغن نامرغوب بر موتور خودرو
استفاده مداوم از روغن موتور نامرغوب یا نامتناسب، تبعات سنگینی دارد:
• افزایش فرسایش قطعات متحرک موتور
• کاهش قدرت موتور و افزایش مصرف سوخت
• تشکیل رسوب و لجن داخل موتور
• افزایش دمای موتور و احتمال سوختگی قطعات
• کاهش عمر سوپاپ، پیستون و یاتاقان‌ها
• در نهایت، نیاز به تعمیرات اساسی موتور
راه‌های خرید مطمئن روغن موتور
برای اطمینان از کیفیت روغن موتور، رعایت چند اصل ساده ضروری است:
۱-خرید از فروشگاه‌های معتبر و نمایندگی‌ها
۲-استفاده از برندهای شناخته‌شده و ثبت‌شده
۳-بررسی دقیق بسته‌بندی، هولوگرام و لیبل اصالت
۴-مطالعه بازخورد کاربران در شبکه‌های اجتماعی و فروم‌های تخصصی
۵-مشاوره با مکانیک یا کارشناسان مورد اعتماد مانند مجموعه خودرویی تیونینگ طاهری